Đọc thế nào?

Lần cuối cùng bạn kể một câu chuyện là khi nào?

Có phải là sáng nay, khi bạn nói với mẹ rằng hôm qua bạn đã quên làm bài tập? Có phải là hôm qua, khi bạn trông thấy những đám mây có hình dáng như một con rồng? Có phải là tuần trước, khi cơn mưa đầu mùa ập tới? Có phải là tháng trước, khi bạn đập chú lợn đất để mua một thứ đồ chơi mới? Hay đó là mùa hè năm ngoái, khi bạn chào tạm biệt những người bạn thân nhất của mình?

Chúng ta có thể khác biệt về màu da, kiểu tóc, giới tính, tuổi tác… nhưng điều đó chẳng mấy quan trọng, vì chúng ta đều yêu những câu chuyện. Một vài câu chuyện giống như những món khai vị, trong khi một số khác lại là những món tráng miệng. Thưởng thức một que kem trong ngày hè oi ả thật tuyệt vời. Thế nhưng, nhâm nhi một que kem giữa ngày đông rét buốt cũng có cái thú riêng của nó. Một vài câu chuyện giống như những con thuyền nhỏ trên một dòng sông. Một vài câu chuyện khác lại giống như những chiến hạm đang chinh phục đại dương bao la. Tất nhiên, những trải nghiệm chèo lái này chẳng hề giống nhau, nhưng đều có cùng xuất phát điểm: Chúng ta yêu thích những cuộc phiêu lưu!

Xin chào, tôi là Đức, một người cha, người chồng, một nhà giáo, một người yêu thích các câu chuyện, thích tạo ra và kể lại các câu chuyện. Cuốn sách nhỏ này là tập hợp những kinh nghiệm của gia đình tôi trong hành trình đọc sách của mình, được củng cố bởi một số công trình nghiên cứu và hướng dẫn đọc sách đã khẳng định được vị thế nhất định. Tôi mong rằng bạn sẽ không chỉ sử dụng chiếc la bàn này một vài lần. Hơn thế nữa, tôi mong rằng bạn sẽ có thể tạo ra những hướng dẫn đọc sách của riêng mình để dẫn dắt bản thân bạn, gia đình và bạn bè trong thế giới kì ảo của những tri thức đã biết và chưa biết.

Đôi nét về tác giả

HOÀNG ANH ĐỨC

Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Giáo dục EdLab Asia
Sáng lập các dự án day-hoc.org, cunghoc.edu.vn, và Teacher for ASIA
Thành viên Hiệp hội các nhà Giáo dục Quốc tế NAFSA
Thành viên Hiệp hội Biên tập Khoa học châu Âu EASE

Lời khuyên khi đọc sách cùng trẻ

Thứ nhất, bạn, chính bản thân bạn phải là một người đọc sách! Đó chính là một đặc ân để tự giáo dục bản thân bạn về việc đọc thế nào, thay vì thúc ép con cái mình đọc trong khi chính bạn lại không hề đọc. Chẳng hề có bí kíp gì ở đây cả. Đây là điều rất dễ hiểu nhưng lại rất khó thực hiện: Nếu bạn muốn nuôi dưỡng một độc giả, hãy trở thành một độc giả! Thứ nhì, bạn không nên tạo ra và gieo mầm bất cứ áp lực nào đối với hoạt động đọc sách của con trẻ. Khi trẻ nhận ra đọc sách là một hoạt động thoải mái, chúng sẽ đọc, đọc một cách tự nhiên như việc hít thở vậy.

Trang 24

Chớ nên ngần ngại việc đọc sách cùng trẻ sơ sinh và nhũ nhi (0~12 tháng tuổi)

Bạn chớ nên ngần ngại việc đọc sách cùng trẻ sơ sinh và nhũ nhi (còn đang bú mẹ). Mặc dù trẻ chưa thể nói chuyện, không có nghĩa là trẻ không thể giao tiếp với bạn. Bởi vậy, chúng ta vẫn có thể áp dụng dững gợi ý từ những trang trước để đọc cùng với trẻ, thay vì đọc cho trẻ. Đọc sách là một trong những con đường dễ dàng nhất để thiết lập mối quan hệ giữa bạn và trẻ. Ngay từ giai đoạn đầu tiên này, việc đọc có thể giúp bồi đắp năng lực ngôn ngữ của trẻ và khơi dậy tâm trí trẻ qua những giọng điệu, cảm xúc và sự tập trung.

Trang 33

Luôn rèn luyện thói quen đọc sách cùng trẻ ấu nhi (12~36 tháng tuổi)

Khi bạn tiếp tục duy trì thói quen đọc sách với trẻ, sự gắn kết giữa bạn và bé sẽ tiếp tục lớn lên. Dần dần, trẻ ấu nhi sẽ có thể hiểu được những cụm từ phức tạp và phản hồi lại bạn bằng lời nói. Trong những cuộc hội thoại hai chiều đầu tiên với trẻ nhũ nhi, bạn nên để trẻ nhận ra rằng bạn yêu thích việc đọc sách cùng chúng tới nhường nào. Bạn không nhất thiết phải dùng chính xác từ “đọc sách”. Thay vào đó, bạn có thể sử dụng những từ khác như “giờ kể chuyện”, “giờ lắng nghe”, hoặc bất kì từ khoá nào của riêng bạn.

Trang 39

Khuyến khích trẻ mẫu giáo (3~6 tuổi) đặt nhiều câu hỏi

Đặt các câu hỏi cho trẻ cũng là một cách tốt để trẻ làm quen với những dạng câu hỏi mới. Bạn hãy cố liên kết câu chuyện trong sách với cuộc sống hàng ngày của trẻ bằng những câu hỏi như: “Điều này có gần giống với ... của con không?”, hoặc “Điều gì sẽ xảy ra nếu con làm việc này?”. Khi trẻ khoảng 5, 6 tuổi, bạn có thể hỏi những câu hỏi khó hơn như: “Việc này gợi nhớ cho con về điều gì?”, “Con liệu sẽ làm gì nếu con là...?”, hay “Con nghĩ rằng chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo, nếu như...?”.

Trang 51

Ghi lại hành trình đọc của gia đình

Việc ghi nhận lại quá trình đọc của gia đình bạn không nhằm hướng tới tạo ra bất kì sự cạnh tranh nào giữa các thành viên. Chúng ta không cần những động lực cạnh tranh như vậy để duy trì niềm vui đọc sách. Mục đích chính của việc ghi lại hành trình đọc là để mỗi thành viên tự so sách bản thân mình với chính mình trong quá khứ. Ta đã làm gì hôm qua? Và hôm nay, ta sẽ làm nó khác đi ra sao? Đó là những câu hỏi quan trọng hướng tới việc tạo cho trẻ thói quen luyện tập có chủ đích trong những hoạt động học tập sau này. Bên cạnh đó, việc ghi chép cũng là một cách hiễn hữu để trẻ thấy rằng bạn luôn đồng hành cùng chúng.

Trang 72